اژدها | dragon

[del@]

اژدها سالهاست که به یکی از شخصیتهای اصلی و فرعی دنیای فیلم وسریال تبدیل شده است. در ابتدا به تفاوتهای اژدهایان و دایناسورها میپردازیم؟ آیا اژدها واقعی هستند؟ از حضور اژدها در اقصی نقاط جهان تا در ادبیات فارسی نگاهی اجمالی خواهیم داشت و در پستهای بعدی به دنیای فیلم و سریال اژدهایان نگاه میکنیم. ببرم پی اژدها را ز خاک بشویم جهان را ز ناپاک، پاک (1) تفاوت بین دایناسور و اژدها چیست؟ برخلاف اژدهایان، دایناسورها تا 65 میلیون سال پیش وجود داشتند که همه آنها در پایان دوره کرتاسه (2) در تاریخ منقرض شدند. اژدها موجودات خیالی هستند که درباره آنها نوشته شده است (ادبیات و متون تاریخی) و شکل و اندازه آنها در فرهنگ های مختلف در اروپا، خاورمیانه و چین متفاوت است. ● دایناسورها موجودات واقعی هستند که روزگاری با سلطه در جهان پرسه می زدند. اژدها فقط افسانه هستند. برخی از دانشمندان بر این باورند که اژدها با مشاهده مردم از فسیل های دوران ژوراسیک، پیتون ها، آناکونداها و ترس ذاتی انسان از مارها به وجود آمده است. ●اگرچه ما فسیل های ثبت شده زیادی از دایناسورها داریم ولی هیچ فسیلی از اژدها وجود ندارد. ● دایناسورها بسته به گونه آنها در نقاط مختلف زمین زندگی می کردند. از سوی دیگر اژدها بیشتر در بالای کوه ها، دریاچه ها، مرداب ها، استخرها و رودخانه های بزرگ زندگی می کردند. ● زمانی که دایناسورها در زمین پرسه می زدند، بشریت بخشی از دنیای تحت سلطه دایناسورها نبود. با این حال، اعتقاد بر این است که بیشتر اژدهایان در زمان وجود نسل بشر زندگی می کردند. اکثر ادبیات جهان تعامل انسان با اژدها را به تصویر می کشد. ● هیچ یک از گونه های دایناسور قادر به تنفس آتش نبودند. با این حال، اعتقاد بر این است که اکثر اژدهایان، در فرهنگ ها و مذاهب مختلف، دارای ظرفیت مخرب تنفس آتش هستند. ● دایناسورها به دلیل اندازه ظرفیت مغزشان به عنوان موجودات خزنده غیرهوشمند در نظر گرفته می شوند. با این حال، بیشتر اسطوره های اژدها، اژدهایان را موجوداتی عاقل، آگاه و هدفمند نشان می دهند. برخی از اژدهایان حتی می توانستند با انسان ها به طور قابل فهم صحبت کنند. ● دایناسورها همگی موجوداتی شبیه خزنده بودند. با این حال، برخی از اژدها مخلوطی از حیوانات مختلف از جمله شیر، شاهین، مارهای غول پیکر بودند و چشمان خرگوش مانندی داشتند.(3) شباهت های اصلی دایناسورها و اژدهایان ● اژدها و دایناسورها همگی موجوداتی خزنده با فلس های غول پیکر بودند. ● هم اژدها و هم دایناسورها، غول‌پیکر با دم‌های عظیم بودند. ● چند اژدها روی چهار پا راه می رفتند و نمی توانستند پرواز کنند. همین امر در مورد برخی از گونه های دایناسورها نیز صدق می کند. ● برخی از دایناسورها گیاهخوار و موجودات مطیع و برخی شکارچیان و جانوران مهاجم بودند. به همین ترتیب، برخی از اژدها موجوداتی صلح‌جو بودند که انسان‌ها یا دام‌هایشان را شکار نمی‌کردند. با این حال، برخی از اژدهایان برای خوردن دام، کودکان و کل جمعیت شناخته شده بودند. (3) سرش هفت، هم چون سر اژدها تو گفتی ز بند آمده ستی رها اژدها در دنیای جانواران افسانه ای جایگاه ویژه ای دارد. آنها ابتدا به شکل مار بودند، سپس تبدیل به هیولاهای پرنده‌ای شدند که آتش از دهان آنها خارج می‌شد و هر دوی این موجودات در عین اینکه برای ما ترسناک بودند اما ما را مجذوب خود می‌کردند. کهن‌ترین تصویر موجود از اژدها بر روی دروازه بابل واقع در موزه پرگامون. (4) اولین افسانه های اژدها با افسانه های سومری در مورد مادر خدایی تیامات که خود را به مار پا دار و شاخدار تبدیل می کند. اسطوره‌ای‌ است متعلق به تمدن بین النهرین در وصف آفرینش جهان و درباره تیامات "نخستین مادر عالم" و آپسو (آبزو) "نخستین پدر عالم" که با یکدیگر اولین سلسله خدایان را تشکیل میدهند. اژدها در افسانه های چینی و هندی در حدود 2700 سال قبل از میلاد ظاهر می شود و در مصر افسانه ای خلقت اژدها آپپ یا آپوفیس را توصیف می کند. یک متن چینی می گوید اژدها دارای شاخ گوزن، سر شتر، چشمان خرگوش، گردن مار، شکم تمساح، پنجه های عقاب، پنجه های ببر و گوش های گاومیش است. اژدهای آسیایی اغلب خوشخیم هستند؛ باران می‌آورند، گنج‌ها را آشکار می‌کنند یا آرزوها را برآورده می‌کنند. افسانه های یونانی که حدود 4000 سال پیش پدید آمدند پر از اژدها هستند: نگهبان خواب پشم طلایی، دندان هایی که به جنگجویان تبدیل شدند، هیدرا که 9 گردنش را هرکول سوزانده بود، مار دریایی که پرسئوس آندرومدا را از دست او نجات داد. نقاشی کناری، تصویر هرکول در خان دوم در حال مبارزه با هیدرا (4) اژدها در ادبیات فارسی واژه اژدها از ترکیب اژی و دهاک ساخته شده است؛ اژی به معنی مار می‌باشد؛ چه بسا از اژی یک جانور اهریمنی اراده شده است، درست به همان معنایی که امروز از کلمه اژدها با اژدر فارسی بر می‌آید و بخش دوم واژه اژی دهاک یعنی دهاک به معنی ده عیب است؛ زیرا اک در زبان فارسی به معنی عیب، ند و آفت به کار رفته است؛ دلیل که می‌آورند، این است که ضحاک ده آفت و پلیدی و عیب در جهان آورده است. اژدها جانوری است تنومند، بزرگ و بسیار قوی. در شاه نامه بسیار خطرناک و آسیب رسان معرفی شده است؛ به طوری که یک اژدها به تنهایی می‌تواند مایه گزند عده زیادی از مردمان شود؛ به همین سبب بیش از نیمی از کاربرد آن در شاهنامه در مبارزه پهلوانان دلیری چون گرشاسب، گشتاسب، رستم، اسفندیار، بهرام و... با این جانور تنومند خطرناک بر می‌گردد رستم و اژدها