یک هفته ، یک کارگردان ==> Nuri bilge ceylan

[Saber-j]

شاعر سینمای ترکیه

بیوگرافی نوری بیلگه جیلان

در ۲۶ ژانویه ۱۹۵۹ در محله ی باکرکوی استانبول چشم به جهان گشود.پدرش مهندس کشاورزی بود و اوایل در کارخانه ای نزدیک استانبول مشغول به کار بود اما مجبود شد همراه خانواده به منطه ای روستایی نقل مکان کند. دوران کودکی جیلان متاثر از همین فضای روستایی و کوهستانی است. دبیرستان را در استانبول تحصیل کرد اما هنوز تابستان ها را در مناطق کوهستانی و روستایی میگذراند. در دانشگاه مهندسی برق خواند اما علاقه اش به عکاسی موجب شد با گرفتن عکس های پاسپورتی هزینه ای دانشجویی اش را تامین کند.زمانی که از دانشگاه فارغ التحصیل شد با این سوال بزرگ مواجه شد که با علاقه به سینما چکار کند ؟ سینما چه نقشی در اینده او دارد؟ با سفر به لندن و دیدن فضای جدید به پاسخش نزدیک تر شد و با خود عهد کرد پس از پایان دوره سربازی تصمیم قطعی را بگیرد.پس از خدمت دوران سربازی در ارتش در سی و دو سالگی دوباره به دانشگاه رفت تا سینما بخواند. پس از دو سال تحصیل احساس کرد بازدهی اموزشی در دانشگاه بسیار پایین است پس تصمیم گرفت برای افزایش سرعت پیشرفت سینمایی خود در یک فیلم کوتاه بازی کند.سپس با خرید یک دوربین و اندوخته های عکاسی اش شروع به ساخت فیلم کرد.

جهان سینماییِ نوری بیلگه جیلان

برخی سینمای جیلان را کاملا وابسته و متاثر از سینمای کیارستمی میدانند. شاید به دلیل برداشت های بلند و قاب بندی هایی با ریتم تدوینی پایین تر از ریتم درون داستان و تعداد بازیگر یا میزانسن به نوع سینمای کیارستمی نزدیک باشد ولی از نظر مظامین و ریتم متغیر روایت کاملا امضای خود جیلان می باشد.فیلم ها و مضامین او بر پایه یاس و ناامیدی و بن بست هایی که حتی امید به برون رفتن از اونها وجود ندارد متکیست و این با سینمای کیارستمی که حتی در بدترین شرایط و فضای جهانِ داستانی هم به تداوم حیات و زندگی تاکید دارد کاملا در تضاد است.سینمای جیلان بیش از انکه به حیات و سرزندگی مربوط باشد به دوران صنعتی و تنهایی و طرد شدگی انسان ها تعلق دارد.سینمای جیلان بر مفاهیمی همچون بیگانگی انسان هزاره سوم و تنهایی و سرگشتگی او استوار است.انسان موضوع محوری سینمای اوست.انسانِ فیلم های او در عین بیگانگی به گمراهی دچار است که به آن آگاه نیست.سرزمین جیلان(ترکیه) محل تلاقی دو قاره است.جایی که حاوی خصوصیاتی غربی و شرقییست .در ترکیه برخی اصالت را پیروی از رسم گذشته می دانند و برخی دیگر اصل را در چشم به آینده و حرکت و تغییر می جویند.ترکیه چند دهه است که برای الحاق به اتحادیه اروپا دستو پا می زند اما تعارضات موجود در میان زیر ساخت های فرهنگی اش با اروپا همواره مانعی بزرگ برای این پیوند بوده است.بیشتر هالی این سرزمین ارزش های لیبرال پس می زنند و تجدد نتوانسته مظاهر سنتی آن ها را به حاشیه براند.دوربین جیلان مداوم بازتاب دهنده روح دوران گذر ترکیه است.ممکن است آنهایی که اصالت به سکون می دهند رفته رفته در سرزمین خودشان به فسیل تبدیل شوند و دیار پدری تبدیل میشود به گورستان نسل کهنه و گریزگاه نسل نو( قصبه ، ابرهای روی مه ، روزی روزگاری در اناتولی).از سوی دیگر همان اندازه محتمل است که عزم به سوی تغییر و حرکت به سفری بی حاصل بدل می شود مانند ماجرای یوسف (دورست دست) یا اشتیاق بی امان هاجر (سه میمون) برای ترک خانه محقر خود.بار ها از تاثیر پذیری از کیارستمی ، چخوف ، تارکوفسکی در سینمای جیلان اشاره شده است. رد پای این سه نام را می توان هم در «ابر های ماه مه» و هم «روزی روزگاری اناتولی» به وضوح جست.کیفیت این تاثیر در اثار مختلف ، متفاوت است اما در نهایت همه ارکان از نگاه و فلیتر دوربین او بررسی می شود و جیلان سبک و جهان شخصی خود را دارد.برای مثال در «ابر های ماه مه» فقط می توان چخوف را در مضمون و پوسته ی داستانی آن پیدا کرد ولی در «روزی روزگاری اناتولی» و «خواب زمستانی» چخوف در تار و پود اثر تنیده شده است.این موضوع را می توان از خست در اطلاعات ، غلبه ی تحلیل شخصیت بر حادثه و حاکمیت ابهام و پایان باز و همچنین جزییات شخصیت پردازی در دیالوگ ها پی برد.تاثیر کیارستمی هم در لانگ شات ها و مسیر های پر پیچ و خم و گفت و گوی ادم ها در فضای محدود اتومبیل در «روزی روزگاری اناتولی» مشهود است.سینمای جیلان دیالوگ کم دارد و بسیاری از صحنه ها بدون حرکت خاصی صورت می پذیرد .تصاویر بار روایی پیدا می کنند و روای چیزهایی می شوند که کلمات قادر به بیان آن نیست .به همین دلیل ما از سوی کارکتر ها شاهد ژست های جزئی ، سربرگرداندن و یا جمله ای ناتمام و یا اصواتی که به شنوده راه نمی یابد هستیم.سینمای جیلان از ادم هایی تشکیل شده که حرف های زیادی در درونشان دارند که هیچگاه بر زبان جاری نمیشود.این حرف ها انقدر در درونشان مانده که تبدیل به سنگواره های سفت و سخت شده است. سینمای جیلان در وهله ی اول بررسی بحران روابط است. چیزی بین روابط انسانی گم شده ، چیزی مانند قطعه ای پازل و او نسبت به این روابط انتقاد می کند.سینمای جیلان جولانگاه کارکترهاییست که استیصال در خلا های روانی و اجتماعی آن ها انباشته شده است.در آثار او حادثه ها اهمیت ندارند و خبری از قصه گویی کلاسیک و رایج نیست ، چه بسا داستان بار ها به حاشیه برود. انچه اهمیت دارد آدم ها و درونِ مغاک گونِ آن هاست.جیلان به نماد های تصویری علاقه مند است و به درستی هم از آن ها به کار می برد.اگرچه برخی نماد ها بومی و قبیله ای اند.او برای انتخاب لوکیشن دوربین عکاسی اش را به دست می گیرد و شاهکار های بصری را خلق میکند.دوربین او همچون یک بوم نقاشیست که مناظری بکر و چشم نواز ثبت میکند.مناظر و چشم انداز های سینمای او علاوه بر اینکه از حیث بصری از زیبایی شناسانه ی هنرمندانه ای برخوردار است و به تابلو نقاشی شبیه می ماند ، بازتاب وجه درونی و ذهنی او نیز هست.در نتیجه این مناظر به عنوان نشانه ای برای ماندگاری مظامین به کار میروند.تپه های پوشیده از برف اسمان ابری و ابر های سیاه و ... همگی از نماد ها و نشانه های سینماییِ جیلان محسوب می شوند. »» منابع : مجله ماهنامه سینما و ادبیات(شماره ۴۶)

Cocoon 1995 «پیله» اولین فیلم جیلان و اولین فیلم کوتاهیست که از ترکیه به جشنواره کن راه یافت .جیلان این اثر را با حقله های فیلمی که از دوستانش قرض گرفته بود ساخت. فیلمی در انبوهی از استعاره ها و نماد ها با روایتی ولنگار از زندگی یک زوج کهنسال که در حال جدایی یکدیگر هستند.

The Small Town 1997 جیلان در سه فیلم بعدی قصبه ،‌ابرهای ماه مه ، دور دست ها از آشنا و دوست و فامیل به عنوان عوامل و هنرپیشه استفاده کرد و تمام کار ها از قبیل فیلمبرداری ، تدوین ، طرحی صدا ، نویسندگی و کارگردانی توسط خود او انجام شد.«قصبه» نمایش غربت ادم ها و مکان هاست.جیلان تجربیات دو کودک در یک منطقه ی روستایی در ترکیه را مورد بررسی قرار میدهد و به تجزیه و تحلیل رابطه ی انسان و طبیعت می پردازد.

Clouds of May 1999 «ابر های ماه مه» شعریست برای لمس زندگی.سمفونیست در مورد روزمرگی هایِ زندگی روستایی.همچون دیگر اثار جیلان از قدرت واقع گرایی و عاطفی زیادی برخورد است.«ابر های ماه مه» به واسطه زیبایی و سادگی اش روح و ذهن مخاطب را تطهیر میکند.

Uzak 2002 «دوردست» اولین جایزه کن جیلان را به ارمغان اورد.فیلمی درباره تنهایی و افسردگی که گریبان گیر مردان آن سن و سال شده است .اثری لطیف و عمیقا انسانی که با زیرکی شرمگینانه پا به عرصه کمدی میگذارد .«دوردست» اثریست در باب فاصله هایی که وقتی وارد میان سالی می شویم به وجود می آیند.فاصله هایی بین گذشته و زمان حال ، بین زمان حال و اینده دور دست و بین دو مردِ تنها که خود را در لاک غیر قابل نفوذ غرور خود حبس کرده اند .«دوردست» فیلمیست که تجربه دیدنش مانند نوشیدن جرعه ای آب سرد و زلال است.

Climates 2006 «اقلیم ها» یک بازنمایی دقیق از شاهکارِ «شب» انتونیونی ، گویی که انتونیونی کلون کرده است و جیلان پا به عرصه وجود گذاشته است.«اقلیم ها» یک مطالعه دقیقِ شخصیتیست و تصویرگر زوجییست که رابطه عاطفیشان به مرگ خود نزدیک شده است.جیلان عمق کارکتر ها و احساسات و ذهن آن ها را آنتونیونی گونه انعکاس می دهد.

Three Monkeys 2008 «سه میمون» ملودرامیست با محوریت یک خانواده ی سه نفره که درباره فساد ، دروغ و انتقام سخن می گوید.«سه میمون» همچون فیلم های اروپای شرقی بی پیرابه و بدون زرق و برق است و تصویر گر اوارگی اجتماعی و روانی ادم هاست.جیلان برای این اثر جایزه بهترین کارگردانی جشنوراه کن را تصاحب کرد.

Once Upon a Time in Anatolia 2011 برچسب هایی مانند فیلمی پلیسی ، تریلر جنایی و کاراگاهی که به این فیلم زده می شود همگی دروغ و گمراه کننده است.این فیلم در مورد هیچکدام از موارد فوق نیست.تحقیقات پلیسی و قتل همگی در پس زمینه ان.«روزی روزگاری در آناتولی» نمایانگر زندگی مردم حاشیه نشین و روستاییِ ترکیه است.زندگی به شدت رویایی و کسل کننده که جیلان به طرز معجزه آسایی مخاطب را میخکوب و درگیر روایت می کند.«روزی روزگاری در اناتولی» نشانه امید بقای سینماست در شکل هنری اش.این شاهکار ، سینمای معاصر ما را به ارتفاعات جدید می برد.جیلان با قاب بندی هایش نقاشی های جان آتکینسون را به سینما می آورد.نخل طلای کن راهی جز تسلیم شدن در مقابل این اثر نداشت.

Winter Sleep 2014 جیلان با ساخت این فیلم و کسب سومین نخل طلای کن ، خود را به عنوان یکی از مهم ترین فیمسازان معاصر ثبیت کرد.«خواب زمستانی» درام ۱۹۶ دقیقه ای که با روش خاصی رنج ها و آزمون های درونی سه شخص را از لحاظ جسمانی و روانی فهرست می کند.«خواب زمستانی» همچون اثار دیگر جیلان تم های متفاوتی دارد اما میل به قدرت مضمونیست که بر دیگر مضامین سایه انداخته است.«خواب زمستانی» یک فیلم عمیق و چند وجهیست که جیلان کارکتر هایش را به فلسفیدن وا میدارد.این فیلم داستانیست از ارزش های انسانی و چنان در جزيیات به دقت کار شده که شما را شگفت زده می کند.

The Wild Pear Tree 2018 آخرین ساخته اندیشمند سینمای ترکیه ، مردی که حالا نه تنها ترکیه ، بلکه سینما به وجودش میبالد.مردی که داستان های محلی ترکیه را با عمیق ترین سوالات فلسفی بشر در امیخته و به زبانی جهانی در اورده است.«درخت گلابی وحشی» داستان پسریست عصبانی و بدبین که به تازگی از دانشگاه فارغ التحصیل شده است و به روستای خود برمیگردد و با بدهی های سر به فلک کشیده پدر و اختلاف های خانوادگی مواجه می شود.دوربین جیلان باز هم خیلی خونسردانه احساسات و تمایلات و انگیزه های شخصیت هایش را دنبال میکند.

[Luca Brasi]

من از اين كارگردان روزي روزگاري در آناتولي رو ديدم

اين فيلم رو ميشه بعنوان يك آلبوم عكس نشست و سكانس به سكانسش رو ديد
از بس كه قاب بندي هاي بي نظيري داره! 
كارگردان با دقت بي نظير و خيلي ريز بي نانه : لانگ شات | مديوم شات | كلوزآپ ها رو انتخاب كرده
از سوژه ها(بازيگرها) و لوكيشن ها و تمامشون رو آنچنان حرفه اي در قالب سكانس هاي بيادموندني تدوين كرده
و اثري شاعرانه بنام روزي روزگاري در آناتولي رو تقديم بيننده كرده كه هنگام تماشا (با توجه به اينكه مدت زمان فيلم طولانيه
و آنچنان خبري از هيجان و تعليق-با توجه با ژانر اصلي و موضوع داستان- نيست) متوجه گذر زمان نميشيد