سینمای مستند | بحث و تبادل نظر

[Saber-j]

«خیلی از مردم فیلم های مستند را کم و بیش فیلم هایی در مورد رخداد های واقعی هستند واقعی به حساب نمی آورند بلکه در عوض فیلم های هالیوودی را که میزان عناصر تخیلی درآن بسیار زیاد واجد چنین خصلتی می دانند.» «راس مک الوی» »»»سینمای مستند دست مایه ی خود را به نحوی عرضه می کند که در آن از تماشاگر خواسته می شود موضوع اثر را نه ساخته و پرداخته ی تخیل این یا آن فرد بلکه در اصل جزیی از واقعیات رخ داده بداند.مستندسازان هستند که تصمیم می گیرند درباره چه موضوعی و چگونه فیلم بسازند؛ آنان البته گاه برخی رویداد ها را بازسازی می کنند و کم و بیش همیشه فیلم هایی را می گیرند ، تدوین و تنظیم می کنند.فیلم های مستند محدود به موضوع خاصی نیستند و از رفتار انسان گرفته تا خلاقیت ها و تاریخ یا جنبه های مختلف علوم و هنر را تحت پوشش قرار می دهند.فیلم مستند ممکن است در مورد مجموعه ای از موضوع های مختلف باشد البته مشروط به این‌که آن چه عرضه می دارد ، واقعی و اطلاع رسان باشد.فیلم سازان هنگام خلق فیلم های مستند گاه عناصری از پیش طراحی شده را به حفظ کند یا حال و هوای تازه و متفاوتی به آن ببخشند.بعضی فیلم سازان از فیلم های قدیمی تر ارشیوی نیز استفاده می کنندو آن ها را همراه فیلم هایی که خود می گیرند به کار می برند.البته در مواقعی کل فیلم آن ها از فیلم هایی که خود گرقته اند تشکیل می شود.مستند سازان خیلی مواقع از گقتار روی فیلم گفت و گو یا میان نوشته یا ترکیبی از آن ها بهره می گیرند و صدای های طبیعی یا موسیقی به فیلم اضافه می کنند. *** چه ویژگی هایی فیلم مستند را از فیلم داستانی متمایز می سازد ؟ ۱.نخست آنکه رویداد های فیلم باید «خارج از صحنه» فیلم برداری شده باشد ؛ یعنی رویداد ها باید فراتر و بیرون از محدوده ی عمل فیلم‌برداری وجود خارجی داشته باشند.اما در فیلم های داستانی خلاف این روند اتفاث می افتد:رویداد ها به طور ویژه برای فیلم برداری شدن طراحی می شوند و جلوی دوربین بر صحنه می روند و بنابراین ماهیت جدا از صحنه ی رویداد های فیلم های مستند نشان می دهد که این رویداد ها موجودیتی غیر نمایشی و مستقل از سینما دارند و همین ویژگی است که فیلم های مستند اعتبار و سنجش می بخشد. ۲.فیلم های مستند بنا به سنت فیلم های غیر داستانی می دانند و به بیان دیگر این گونه فیلم ها باید کاملا از فیلم های داستانی متمایز کرد.جهانی که در فیلم مستند نشان داده می شوند جهانی واقعی است نه خیالی. ۳.اغلب فرض را بر این می گذارند که سازنده ی فیلم مستند صرفا نظاره گیری است که تنها به ضبط عینی رویداد های واقعی می پردازند. »»»در دوران اخیر هر سه از این مفروضات مورد تهدید و تردید جدی فرار گرفته اند.حالا دیگر بدیهی است بگوییم صرف حضور دوربین نیز رویداد هایی که قرار است فیلم برداری شوند تاثیر می گذارد.افزون بر آن ، مستند سازان انواع و اقسام تکنیک ها به کار می گیرند تا فیلم‌شان را بسازند ؛ این طور نیست که فقط دوربین را رو به سوژه تنظیم و روشن کنند.مستند سازان نمی توانند تنها نظاره‌گر باشند و ثبت عینی رویداد ها بپردازند ،‌زیرا آن ها می توانند از لحاظ تکنیکی ، نوع خام فیلم ، چگونگی تدوین نماها به یکدیگر و غیره. تصمیم گیری کنند.همین انتخاب هاست که به یک فیلم مستند تشخصی میدهد که حاصل ذهنیت های شخص سازنده اش است. * به نظر می رسد انتخاب رویداد های مشخص و تاکید بر آن ها از طریق تکنیک های فیلم سازی ، به چشم انداز ویژه ی مستند ساز به رویداد ها یتحت فیلمبرداری خیانت می کندوپس همان چیزی که در سینمای داستانی هالیوود مورد تایید و ستایش منتقدان پیرو نگره ی مولف قرار می گیرد ، این جا و در سینمای مستند امری نکوهیده است. *** اما پرسش این است که فیلم های مستند با چه تعریفی از «عینت» قضاوت می شوند؟ »»»ضرورت ساخت هر فیلم مجموعه ای از انتخاب ها و برش هاست.پس ، اگر اگر تعریف ما از عینیت آن باشد که رویداد ها از چشم انداز ویژه ای دیده نشوند ، عیچ فیلمی کاملا عینی نیست ، و این ملاکی غیر منطقی برای قضاوت در مورد فیلم های مستند است. بحث بر سر این نیست که ایا فیلم های مستند برمبنای انتخاب هایی ساخته شده اند یا خیر ، بلکه بر سر این است که انتخاب های مستند ساز «چگونه» در رویداد ها «دخل و تصرف» صورت داده است.اما از آن جا که هر مستندی در هر حال در رویداد ها دخل و تصرف می کند ، پس شاید بهتر باشد تعبیری خنثی تر به کار گیریم تعبیری مانند «شکل دادن» به رویداد ها.آن ‌گاه می توانیم اصطلاح/تعبیر «دخل و تصرف» را بگذاریم برای مستند هایی که در دسته ی مستند های پرواگاندا / حاوی تبلیغات سیاسی می گنجند ، مستند هایی که روند و روالی را که برای شکل دادن به رویداد ها به کار گرفته اند از تماشاگر پنهان می سازند. »» منبع : کتاب مبانی سینما(ویلیام فیلیپس) ، آشنایی با مبانی و نقد فیلم(وارن باکلند)

[wlh]

چندتا مستند هم این چندوقت دیدم که اسمشون رو بیارم اگه دوست داشتید نگاه کنید. اولی راجع به شاهدخت امارات هست. یکی از چندین فرزند شیخ دبی که از قضا جنس مونث هم هست فرار میکنه(چرا؟) از این داستان خواهر کوچیکتر باید عبرت بگیره ولی اونم زن‌طور دل رو میزنه به دریا که فرار کنه ولی با حماقت توی پروسه خروج دستگیر میشه. مستند Escape from Dubai - The Mystery of the Missing Princess سعی داره یه سری فکت بچینه کنار هم و به مخاطب عرضه کنه ولی نمیتونه، حالا چرا؟ به شدت اطلاعات راجع به خاندان‌های حاکم در بحرین، قطر، امارات، عربستان و اردن کم هست تقریبا شیوه اداره‌شون جوریه شما اطلاعات کمی راجع به اینها میتونی بدست بیاری تازه این داستان‌ها راجع به زن‌هاشون هست که اونم دیگه نیاز به توضیح نیست نظرات شیوخ راجع به زن‌هاشون و مونثین تحت اختیارشون...

مستند دیگه اسمش هست India : The Modi Question حالا چرا هند؟! این مودی کیه؟! و چندین سوال دیگه... هند سیستم حکومتیه نیمه فدرال داره یعنی ی چیز نفهمانه‌طوریه از لحاظ تئوری البته. یعنی شما هم ایالت‌های دارای درجه‌ای از اختیار داری و هم یه سیستم حکومتی مرکزگرا و دولتی بزرگ از طرف دیگه فساد هست که فکر نکنم نیاز به توضیحی باشه بروکراسی بزرگ فسادهای بزرگتری هم داره اینا به کنار داستان این مستند هیچکدوم از اینا نیست داستان این مستند راجع به مردی به اسم مودی هست که نخست وزیر دو دوره ۵ ساله هندوستانه. کلید فهم اتفاقات چندوقت اخیر راجع به شناسنامه‌دار کردن مردم هند در بعضی از ایالت‌ها هم همین آقای مودی و گذشته اش به عنوان یکی از حاکمان محلی در سیستم نیمه فدرالیه هندوستانه. یعنی بالاتر گفتم بعضی از این ایالت ها حکومت داخلی دارند و نوعی اختیار از حکومت مرکزی گرفتند گجرات یکی از هموناست. حالا برای درک باید برید به اتفاقات قبلی و درگیری بین مسلمانان(اقلیت) و هندوها (اکثریت) در گجرات در سال‌های ۲۰۰۱ به بعد.

مشاهده محتوا اسپویلر

این مستند حرفهای زیادی برای گفتن داره یکیش پوپولیسمه یکیش نژادپرستی هندوها و ظلم به اقلیت مسلمانه اون کشوره(البته توی مستند علت شروع اتفاقات وصل میشه به گروهی از مسلمانان تندرو و آتش زدن قطاری که هندوها توش بودند و کلا همه رو آب‌پز کردند) اتفاقات بعدی با تاریخچه این درگیری‌ها در گجرات تعریف میشه و بسط پیدا میکنه به حیات سیاسی این عزیز دل آقای مودی که به نظر از بچگی مشارکت در یه حرکت نژادپرستانه‌طور در هند رو با تکیه بر برتری هندوها و خدایانشون شروع میکنه و پله های ترقی رو یکی یکی طی میکنه و میشه یه همچین غولی که نمیدونی پیشرفت‌های هند رو درنظر بگیری و آزادی بازار در اون رو یا اینطور حرکت‌هایی که از یه دید دیگه میزنه اون برتری ها رو خدشه دار میکنه....

خلاصه که هندوستان در واقع سلاح جمعیتی‌ای هست که به ظاهر همه دارند، با اون کارت، چین رو تحت فشار قرار میدن از ورود کمپانی های بزرگ غربی و متحدانش به هند بگیر تا چشم بستن رو وقایع تضاد نژادی-قومیتی-مذهبی/ چیزی که دوست دارم بگم اینه که چندصباح دیگه این ادعا که هند قدرت بلامنازع اقتصاد جهانی میشه رو باید بشنوید ولی یادتون باشه توی یکی از مناظره های مانک زمانی که همین صحبت درباره چین مطرح میشد طرف مخالف این قضیه فرید زکریا و استاد برژینسکی بودند اونجا مجموع حرفهای این دوتا این بود که چین یا هر کشوری مثل اون در یه دوره ای با توجه به مزایای بازار آزاد یه جهش‌های اینجوری رو تجربه می‌کنند اما به دلیل منازعات داخلی و تعریف نکردن حدود شدت این منازعات در فضای سیاسی این کشورها اینها نهایت به رکودی می رسند که ناشی از بن بست سیاسی هست که اونم ناشی از محبوبیتِ عناصر رادیکال مخالف اندیشه های موجود توی اون کشورهاست دلیل ش رو هم مشخص میدونند سقوط دموکراسی تقلبی و فیک...

مشاهده محتوا اسپویلر

یه کلیتی این دوتا مستند برام داشتند که نشون میدادند حکومت در این آسیا چه شکلیه مخصوصا اینور در غرب و حتی در هند که به ما نزدیکتره تا شرق. یه جور Tribal-Oriented متودی که لامصب توی همه کشورهاش دیده میشه توی کتاب از بیروت تا اورشلیم نویسنده دقیق اینجور رفتارها رو به عینه میبینه و جوری توضیح شون میده که شما الان توی این دو تا مستند هم نمیتونید اینقدر شفاف اونها رو تشخیص بدید.

یه مستند دیگه هم هست راجع به همین PSYOP که این کدک زیاد راجع بهش حرف میزنه و آزار قربانی های حملات تروریستی در خاک انگلستان و اینکه این رفتار از کجا سرچشمه گرفتند هر چند کار بی.بی.سی هستن ولی شدیدا توصیه میشه نگاهی گذرا بهش بکنید خالی از لطف نیست. BBC Panorama - Disaster Deniers Hunting The Trolls

BBC Panorama - Mariupol The Peoples Story هر چقدر راجع به اوکراین و ماریوپل و آزوف بخونید و ببینید کمه. یه صحنه‌هایی از این مستند دل رو به درد میاره و من نمونه‌هاییش رو قبلا از کانال reallfelore باهاتون به اشتراک گذاشتم این شهر از جاهاییه که واقعا با خاک یکی شده جنایت علیه کودکان بیداد میکنه توی این شهر یه جایی یه کلیسایی/آمفی تئاتر رو نشون میده زن و بچه ها توشون پناه گرفتند و روی زمین بیرون نوشتن بچه‌ها، شلیک نکنید ولی بازم اونجا رو میزنند کلا این پوتین بد پدرسوخته ایه و این مستند خیلی تماشاش سخته...

یه مستند دیگه هم هست خیلی اسم و محتوای مناقشه برانگیزی داره به اسم 100******s (هاندرد وِجایناز) که در واقع تلاش یه هنرمند Laura Dodsworth برای شکستن تابوهاست و فقط این هم نیست دو تا مستند دیگه حول همین موضوع درباره قسمت‌های دیگه بدن از زنان و مردان هم داره که من ندیدمشون ولی این یکی یه دید تازه ای رو بهتون میده یه خرده اینم سخت تماشاست اگه وقت کردید ببینید...

این مستندهایی که اینجا راجع بهشون نوشتم اکثرا از دو برنامه Panorama و Storyville از BBC هستند پس اگه کلا خواستید بدونید اینها اپیزودهایی از این دو مستند هستند.

[wlh]

The Shamima Begum Story

مستند به بررسی اتفاقات پیش‌آمده برای دختر ۱۵ ساله‌ی بریتانیایی طی ۴ سالی که به داعش پیوست، می‌پردازد. داستانی که از ۲۰۱۵ در مدیای بریتانیا رونق گرفت و انواع قضاوت‌ها و فکت‌ها را برای شما ارائه می‌کند. سوالی که باید پرسیده می‌شد و به آن پرداخته می‌شد شاید اینگونه شروع می‌شود، چرا دختران دورگه دبیرستانی در قلب لندن و بریتانیا از حداقل امکانات رفاهی فرار می‌کنند و به قلب تفکرات رادیکال در خاورمیانه پناه می‌برند جایی که تحقیر، تجاوز و آوارگی تنها سرنوشتشان است؟! چند دقیقه ابتدایی مستند فقط به این موضوع می‌پردازد آن‌هم نه به درستی، سپس دوباره غرق در همان موضوعاتی می‌شویم که مدیا طالب آن است، عواقب پیوستن به داعش چیست؟! امنیت چگونه بدست می‌آید؟! سوای موضوعات بالا پنهان کردن حقایق و دروغ بخشی از این مستند هست یعنی در هر ثانیه احساس عدم اطمینان به تک تک لحظات قبل را تجربه خواهید کرد، اما اینجاست که باید با نگاهی پرسشگرانه و بدون قضاوت داستان رو بررسی کرد... پیشنهاد میکنم این رو هم بذارید داخل لیست تماشا البته یه مقدار اطلاعات پایه نیاز دارید ولی به هر حال دیدنش خالی از لطف نیست...

[kingnessi]

خانه‌ی بهار داستان: یک روستای دورافتاده، دنیا در یک اتاقکِ آهنی زیر و رو می‌شود. عبدالحکیم خیلی دوست داشتنیه. مردی که "نجات" رو پیدا کرده و آینده رو روشن میکنه. کسی که نجات رو به بچه ها هدیه میده. مدتها بود مستند به درد بخوری ندیده بودم تا اینکه ایشون رو دوستی بهم معرفی کرد و حظ مبسوطی بردم. از سایت آپارات میتونید تماشا کنید.