سینمای مستند | بحث و تبادل نظر

[Saber-j]

«خیلی از مردم فیلم های مستند را کم و بیش فیلم هایی در مورد رخداد های واقعی هستند واقعی به حساب نمی آورند بلکه در عوض فیلم های هالیوودی را که میزان عناصر تخیلی درآن بسیار زیاد واجد چنین خصلتی می دانند.» «راس مک الوی» »»»سینمای مستند دست مایه ی خود را به نحوی عرضه می کند که در آن از تماشاگر خواسته می شود موضوع اثر را نه ساخته و پرداخته ی تخیل این یا آن فرد بلکه در اصل جزیی از واقعیات رخ داده بداند.مستندسازان هستند که تصمیم می گیرند درباره چه موضوعی و چگونه فیلم بسازند؛ آنان البته گاه برخی رویداد ها را بازسازی می کنند و کم و بیش همیشه فیلم هایی را می گیرند ، تدوین و تنظیم می کنند.فیلم های مستند محدود به موضوع خاصی نیستند و از رفتار انسان گرفته تا خلاقیت ها و تاریخ یا جنبه های مختلف علوم و هنر را تحت پوشش قرار می دهند.فیلم مستند ممکن است در مورد مجموعه ای از موضوع های مختلف باشد البته مشروط به این‌که آن چه عرضه می دارد ، واقعی و اطلاع رسان باشد.فیلم سازان هنگام خلق فیلم های مستند گاه عناصری از پیش طراحی شده را به حفظ کند یا حال و هوای تازه و متفاوتی به آن ببخشند.بعضی فیلم سازان از فیلم های قدیمی تر ارشیوی نیز استفاده می کنندو آن ها را همراه فیلم هایی که خود می گیرند به کار می برند.البته در مواقعی کل فیلم آن ها از فیلم هایی که خود گرقته اند تشکیل می شود.مستند سازان خیلی مواقع از گقتار روی فیلم گفت و گو یا میان نوشته یا ترکیبی از آن ها بهره می گیرند و صدای های طبیعی یا موسیقی به فیلم اضافه می کنند. *** چه ویژگی هایی فیلم مستند را از فیلم داستانی متمایز می سازد ؟ ۱.نخست آنکه رویداد های فیلم باید «خارج از صحنه» فیلم برداری شده باشد ؛ یعنی رویداد ها باید فراتر و بیرون از محدوده ی عمل فیلم‌برداری وجود خارجی داشته باشند.اما در فیلم های داستانی خلاف این روند اتفاث می افتد:رویداد ها به طور ویژه برای فیلم برداری شدن طراحی می شوند و جلوی دوربین بر صحنه می روند و بنابراین ماهیت جدا از صحنه ی رویداد های فیلم های مستند نشان می دهد که این رویداد ها موجودیتی غیر نمایشی و مستقل از سینما دارند و همین ویژگی است که فیلم های مستند اعتبار و سنجش می بخشد. ۲.فیلم های مستند بنا به سنت فیلم های غیر داستانی می دانند و به بیان دیگر این گونه فیلم ها باید کاملا از فیلم های داستانی متمایز کرد.جهانی که در فیلم مستند نشان داده می شوند جهانی واقعی است نه خیالی. ۳.اغلب فرض را بر این می گذارند که سازنده ی فیلم مستند صرفا نظاره گیری است که تنها به ضبط عینی رویداد های واقعی می پردازند. »»»در دوران اخیر هر سه از این مفروضات مورد تهدید و تردید جدی فرار گرفته اند.حالا دیگر بدیهی است بگوییم صرف حضور دوربین نیز رویداد هایی که قرار است فیلم برداری شوند تاثیر می گذارد.افزون بر آن ، مستند سازان انواع و اقسام تکنیک ها به کار می گیرند تا فیلم‌شان را بسازند ؛ این طور نیست که فقط دوربین را رو به سوژه تنظیم و روشن کنند.مستند سازان نمی توانند تنها نظاره‌گر باشند و ثبت عینی رویداد ها بپردازند ،‌زیرا آن ها می توانند از لحاظ تکنیکی ، نوع خام فیلم ، چگونگی تدوین نماها به یکدیگر و غیره. تصمیم گیری کنند.همین انتخاب هاست که به یک فیلم مستند تشخصی میدهد که حاصل ذهنیت های شخص سازنده اش است. * به نظر می رسد انتخاب رویداد های مشخص و تاکید بر آن ها از طریق تکنیک های فیلم سازی ، به چشم انداز ویژه ی مستند ساز به رویداد ها یتحت فیلمبرداری خیانت می کندوپس همان چیزی که در سینمای داستانی هالیوود مورد تایید و ستایش منتقدان پیرو نگره ی مولف قرار می گیرد ، این جا و در سینمای مستند امری نکوهیده است. *** اما پرسش این است که فیلم های مستند با چه تعریفی از «عینت» قضاوت می شوند؟ »»»ضرورت ساخت هر فیلم مجموعه ای از انتخاب ها و برش هاست.پس ، اگر اگر تعریف ما از عینیت آن باشد که رویداد ها از چشم انداز ویژه ای دیده نشوند ، عیچ فیلمی کاملا عینی نیست ، و این ملاکی غیر منطقی برای قضاوت در مورد فیلم های مستند است. بحث بر سر این نیست که ایا فیلم های مستند برمبنای انتخاب هایی ساخته شده اند یا خیر ، بلکه بر سر این است که انتخاب های مستند ساز «چگونه» در رویداد ها «دخل و تصرف» صورت داده است.اما از آن جا که هر مستندی در هر حال در رویداد ها دخل و تصرف می کند ، پس شاید بهتر باشد تعبیری خنثی تر به کار گیریم تعبیری مانند «شکل دادن» به رویداد ها.آن ‌گاه می توانیم اصطلاح/تعبیر «دخل و تصرف» را بگذاریم برای مستند هایی که در دسته ی مستند های پرواگاندا / حاوی تبلیغات سیاسی می گنجند ، مستند هایی که روند و روالی را که برای شکل دادن به رویداد ها به کار گرفته اند از تماشاگر پنهان می سازند. »» منبع : کتاب مبانی سینما(ویلیام فیلیپس) ، آشنایی با مبانی و نقد فیلم(وارن باکلند)